Enerji Verimliliği-2-Elektrik

1--Elektrik Üretimi ve Dağımı:

1—Türkiyede sadece enerji yapılanmasında üst kurum olarak Bakanlığa bağlı hem arge hemde tüm idari düzenlemelerin kararaların alındığı istatistiki çalışmaların yapıldığı bir kamu kurumu enerji enstitüsü yapılanması içinde oluşturulabilir.Çalışanların akademik kadrolu olduğu bu yapıyla:

1.1--Talep tahmin çalışmaları ve enerji kaynakları birarada değerlendirilerek yeni bir yatırım programı oluşturulmalı.

1.2--Enerji ile ilgili kafa karıştıran açıklama ve bilgilere son vermek amacıyla 3 aylık istatistikler ve raporlar tek merkezden yayınlanmalı.

2--İletim ve dağıtım hatları ile yenilenebilir santraller arasında uyum sağlanmalı.

2.1--2004 itibarı ile ülke genelinde;

Og/Og Trafo Kayıpları………..% 0,36

Og/Ag Trafo Kayıpları………..% 1,6

Og Enh Kayıpları……………...% 2,48

Ag Dağıtım Hat Kayıpları ……% 5,14

Ölçü Sistemleri Kayıpları………% 0,36

Toplam………………………… % 9,94 teknik kayıp olduğu hesaplanmıştır.

Teknik kayıplar arasında en önemli kayıp miktarı AG’li hatlarda oluşmaktadır.

2.2—Teknik kayıpları azaltmak için:

1--Transformatör güçleri küçültülüp, adet olarak çoğaltılması halinde çok uzun tesis edilmiş AG hatları önemli ölçüde kısalacaktır.

2--AG’de özellikle kırsal sahada mesafelerin uzun olması durumunda akım taşıma kapasitesi daha yüksek iletkenler kullanılmalıdır.

3--Dağıtım şebekelerinin alıcıları dengesiz yük yapısında olduğundan özellikle OG/AG Transformatör ve AG hatların dengeli yüklenmesine özen gösterilmelidir.

4--Havai hatlarda zorunlu olmadıkça ek yapılmamalı, yapılanlar usulüne uygun yapılmalıdır.

5--AG hat branşmanlarında köprüleme iletkenlerinin bağlantı biçimine ve iletken kesitine itina edilmelidir.

6--AG şebekelerde yapılan ekler mutlak surette standartlara uygun yapılmalıdır.

7--AG direklerde kullanılan izolatörlerin montajına, iletken bağlantılarına dikkat edilmeli, hatlara temas ederek toprak kaçağı oluşturacak oluşumlar engellenmelidir.

7.1--OG Dağıtım trafolarında puant gücün, ihtiyacın çok üzerinde bir kurulu güce sahip olması durumunda, ihtiyaç fazlası kurulu güçten oluşan gereksiz bir teknik kayıp söz konusudur. İşletme ve Bakımı TEDAŞ’a ait OG/AG Transformatörlerin Puant güce göre kapasite kullanım oranı % 65’lere çıkarılmalıdır. Bunun için ciddi bir mühendislik çalışması yapılarak düşük kapasite ile çalışan ancak kurulu güçleri yüksek olan transformatörler uygun güçlü transformatörler ile değiştirilmelidir.

7.2--Dağıtım sistemimizde oranı düşükte olsa, 33 kV ile 0,4 kV arasındaki gerilimler iptal edilmelidir. Ülke genelinde orta gerilimde tek bir gerilim benimsenmesi halinde diğer hatlar ın 33 kV’lık hatlara dönüştürülmesi gerekmektedir. Bilindiği üzere gerilim seviyeleri yükseldikçe hat kayıpları da azalmaktadır.

7.2.1--Bu nedenle, şebekelerin plan ve proje aşamasında bir dağıtım trafosuna bağlı çok sayıda direğe

sahip uzun hatların ilk yatırım sırasında ucuz olduğu ilkesinden vazgeçilerek yerine en yakın trafodan beslenen kısa hatlar tercih edilmelidir.

7.3--Orta ve alçak gerilim hatlarının uzunluğu taşınan enerji başına çok yüksek olmakta, bu da enerji kayıplarının yüksek oluşmasına neden olmaktadır.

8--2007 yılı verilerine göre TEDAŞ’ın sattığı enerji 125,2 Milyar olup teknik kayıp ve ticari kayıp toplamı 21,9 milyar kWh tutmaktadır.

8.1--Bu değerin yarısının teknik kayıp olduğu düşünüldüğünde ticari kayıp miktarı 2007 yılı için 10 Milyar kWh civarındadır.

8.2--EÜAŞ’a ait linyit santrallerinin üretiminin 2005’te 15 milyar kWh ve doğal gaz santrallarının 8.5 milyar kWh olduğu düşünülürse devletin üretiminin önemli bir bölümü kaybolmakta ve boşu boşuna bir kaynak israfına ve çevre kirliliğine yol açılmaktadır.

8.3--Örneğin kayıp miktarı en yüksek il olan Urfa’daki kayıp kaçak miktarı o bölgede üretim yapan Atatürk Barajının ürettiği enerjinin % 30’una eşdeğerdir.

3--Ülkemiz elektrik kayıp-kaçak oranı bakımından OECD ülkeleri içinde %14,4 oranla birinci sıradadır. Bazı bölgelerimizde bu oran %70’lere dayanmıştır. Bu kayıplar teknik kayıp ve kaçak olarak sınıfandırılmaktadır

3.1--2008 rakamlarına göre İletim Hattı kayıpları 3.4 TWh Dağıtım Hattı kayıpları ise 19.8 TWh’dır. Bu kayıpların yarı yarıya düşürülmesi durumunda 1.7 milyar TL yıl kazanç sağlanabilir.

3.1.1-- Hesaplara göre %5 civarında bir iyileştirme 10 milyar kWh elektrik tasarrufu demektir. Uzmanlara göre kaçak petrolün de en az 1 milyar USD vergi kaybına neden olduğu düşünülürse iletim ve dağıtımda optimizasyonun önemli bir iş olarak karşımızda durduğu bir gerçektir.

3.2—Elektrik iletim ve dağıtım şirketlerine iletim ve dağıtım için akıllı ve on line kontrol edilebilir şebeke yatırımı yapmaları için zorunluluk ve teşvik getirilmeli.

3.3-- bu sürece katılan özel sektör şirketlerinden tüketicilerin maliyetlerini düşürecek iş planları ve verimlilik hesapları, hedefleri istenmelidir. Örneğin 3 milyon abone olan İsveç’te 100’den fazla elektrik dağıtım şirketi vardır. Herkesin kazanacağı bir serbestleşme yapamaz isek yükü tüketiciler taşımak zorunda kalacaktır.

4-- TEDAŞ 2000-2009 arasında 5 Milyar 777 Milyon TL yatırım yapmıştır. Öte yandan enerji sektörünün içine daha fazla bilişim girmektedir. 12 Avrupa ülkesinin insiyatifyle kurulan SmartGrids platformu 2020 yılına kadar geçiş sürecini tamamlamayı öngörmektedir.

4.1-- Enerji otobanları, enerji interneti gibi yeni kavramların, akıllı sayaçlar, tasarruf yazılımları ve akıllı ev sistemleri gibi yeni nesil tüketici ürünlerin yeni piyasalar oluşturacağı, piyasaları dönüştüreceği günler uzak değildir.

4.1.1--Türkiye olarak mevcut şebekemizi ve işe bakışımızı yeni yaklaşımlar doğrultusunda dönüştürecek iş planının bütüncül olarak hazırlanması ve detaylandırılmasına ihtiyacımız vardır.

4.1.2--Bu iş için teknik üniversiteler proje yüklenicisi olarak bakanlık ile protokol yapabilir.

4.2-- Teknik kayıpların ayrıntılı analiz edilmesi, ölçülmesi, iyileştirilmesi ve uzaktan düzenli izlenerek, koruyucu bakım hizmetlerinin sürdürülmesi için teknolojiden yararlanmak durumundayız.

4.2.1--Şebeke verimliliğini 5 yıl içinde tedrici olarak her yıl %1 iyileştirmek için kullanmamız gereken yöntemleri, yapmamız gereken yatırımı ve bu yatırım için gereken fnansal kaynağı detaylı planlayarak işe başlayabiliriz.

5-- Enerji hatlarının, ekipmanlarının ve trafo merkezlerinin verimliliğinin analiz edilebilmesi için standartlara ve akredite test kurumlarına ihtiyaç vardır.

5.1--Örneğin yüksek gerilim hatlarını test edebilecek akredite test kurumu henüz ülkemizde yoktur.

6—Kompanzasyon kurulumunda limit zorunluluk aşağı çekilebilir ve sınırları genişletilebilir.Belediye yönetmelikleri ile belli kw kurulum gücünün üstü olan limit aşağı çekilebilir.

7--Mevcut akreditasyon kurumu taleplere cevap verememekte, testler için verilen bekleme süreleri faaliyetin verimliliğini ortadan kaldırmakta ve caydırıcı rol oynamaktadır.Akredite Laboratuvarların geliştirilmesi kalite için şattır.

7.1--Kamuya ait elektrik dağıtım şirketleri kamu ihale teamülleri doğrultusunda genellikle en ucuz fiyatlı ürünleri tercih etmektedirler. Bu satınalmalarda test ve kalite kontrol sürecinin hızlı ve doğru çalışması gereklidir.

7.2--Bakanlık akredite laboratuer kurumu için mekanizmakları ve proje yüklenicisi üniversiteleri belirleyebilir.

7.3--Yüksek gerilimde doğru bilgi ve test işlemleri için akredite laboratuvarlar kurulmalı.

7.4.-- Akredite test laboratuvarlarının sayısı arttırılmalı ve piyasa koşullarına uygun çalışmaları sağlanmalı.

7.5--Avrupa Smart Grid ağı içinde yer alarak Smart Grid deneyiminin elde edilmesi hızlandırılmalı.

8—Elektrikte kayıp kaçakta sadece teknolojik ve polisiye tedbirler kaçakla mücadelede yeterli olamayacaktır.

8.1--Köyden kente göç ve yoksulluk bu bölgelerimizde kaçak sorununu derinleştirmektedir.

8.2--Yeşil Kart sahibi aileler enerji yardımı alabilir ve gerçek ihtiyaç sahipleri ile haksız yollarla elektrik elde edenler ayrılabilir. Bu uygulama kamusal bir yardım olarak tüm Türkiye’ye yaygınlaştırılabilir.

9—Öneri:Ulusal iletim sistemimizde şu an itibari ile toplam 597 trafo merkezi 1297 adet transformatör bulunmaktadır. Bu transformatörler iletim sistemimizin en önemli teçhizatı olup bunların soğutma yağları monitöring cihazları ile yapılan gaz analizi ile gaz bileşenlerindeki değişmeler merkezden izlenebilecek ve bu yolla elektrik enerjisinin iletim sistemi açısından sürekliliği için önemli bir avantaj sağlamış olacaktır.”-Kemal Yıldır / TEİAŞ

18.1-- Ekipman arızalarının önlenmesi için önleyici bakım uygulanmalı.Önleyici bakımla ilgili yapılacak işler-sistem mantığı ve şartnamaler oluşturulabilir.

18.1.1--“Smartgrid, dağıtım ile müşteri arasında bir diyalog sağlıyor. Pik saatleri dengelemek “smart grid” ve bilinçli tüketici ile destekleyebilirsek onlarca yeni enerji santrali kurmamıza gerek kalmaz.”-Haşim Keklik / TEDAŞ

18.2--“Mevcut şebekede yüzbinden fazla trafo var. Bunların büyük bölümünde kalite sorunu olduğu herkesin bildiği bir gerçek.”-Hikmet Özer / ABB-Mevcut trafolar üst seviyeye nasıl getirlir.

18.3--“Kamu İhale Kanunu-KİK; ucuz fiyat mı? kaliteli mal ve hizmet mi? ikilemi oluşturuyor. Bürokrat; ucuz fiyat demek zorunda kalıyor ve sorunlar artıyor.”Erol Ünal / BEDAŞ-KİK de ucuz fiyat yerine optimum fiyat kavramı oluşturulmalı-belli kalitenin altında olan mal ve hizmet satın alınmamalı.

18.4--“Bilimsel verilere göre %5 gerilim dengesizliği %50 ısınma artışına, %25 güç azalmasına, 3 fazlı motorlarda %35 enerji kaybına neden olur.”-Bahri Alatlı / Eten-Sesli

18.5--“Tüketicinin kullanmış olduğu cihazların kalitesi ve malzeme seçiminde kalite sorunları kayıpları yükseltiyor.

18.5.1-- Cihaz üretim izinleri uluslararası kalite standartlarına göre denetlenmeli.”-Abdullah Atalay / Boğaziçi Elektrik

18.6-- Gelişmiş ülkelerde uygulanmakta olan ve ülkemizde de özellikle büyükşehir belediyelerinin kullanmaya başladığı coğrafik bilgilendirme sistemi (GIS) vasıtasıyla hane veya bina bazında doğalgaz ve elektrik tüketimlerinin izlenmesi ve kWh/m2 gibi göstergelerin elde edilerek, mahalle ve yerleşim yerleri ölçeğinde renkli enerji performans haritalarının oluşturulması mümkündür.

18.6.1--Bu haritalar, bina rehabilitasyon alanlarının seçilminde öncelikli yerlerin belirlenmesi ve hane sahiplerinin teşvik edilmesi açısından somut veriler olmaktadır.

2—Elektrik Kalitesi:

1—Teknik Bilgi:

1.1—Elektrik tesisatında Harmonikler başlıca bilgisayar sistemlerine, sayaçlara zarar vermekte en önemlisi de daha fazla elektrik tüketilmesine sebep olmaktadır.

1.2--Diğer önemli bir konu da elektrik enerjisinin aktif olarak kullanılacak elektrik enerji biriminin düşmesidir.

1.3--% 5 Gerilim Dengesizliği

Isınma Artışı………………………..% 50

Güç Azalması………………………% 25

3 Fazlı Motorlarda Enerji Kaybı……% 35

1.4—

 %4 gerilim dengesizliği………….. %25,

% 3 gerilim dengesizliği………….. %15, enerji kaybına sebep olur.

1.5--Motorun nominal ısısının

10 C artması, yalıtım ömrünün……….. %50 azalmasına sebep olur.

200 C ısı artışı, yalıtım ömrünü………. %75 azaltır.

2--Enerji şebekelerinin ve araçlarının monitörize edilmesi çalışmalarına hız verilmeli.Elektrik dağıtım ihalesinde ihaleye bu monitorizasyon şartı konabilir.Mevcut dağıtım şirketlerine Teknik kayıpları önlemek için sistemi dengeleme ve kompenzasyonla ilgili sorunlar için ne zaman nasıl çözüm üreteceğine dair taahhüt alınmalı ve taahhüt takip edilebilmeli.

3-Kojenerasyon :

1—Teknik Bilgi:

1.1-- Konvansiyonel elektrik üretim verimi ortalama %30-40’dır. Elektrik üretirken ciddi miktarda ısı açığa çıkar ve bu ısı enerjisi kojenarasyon sistemleri ile değerlendirilir.

1.2-- Maliyetlerin düşürülmesi ve verimliliğin arttırılması Kojenerasyon sistemleri ile sağlanabilir.

1.3-- Kojenarasyon-Trijenarasyon Yatırımı

1 MW Kojenarasyon Yatırımı………..700.000 Euro

1 MW Kojenaryon Getiri/Yıl…………300.000 Euro

Geri Ödeme Süresi…………………….2,33 Yıl

1.4--Toplam Kapasite………………………43,5 MWh olan kojenarsyon tesisinin Yıllık Yakıt Kazancı…………………..14.000 TEP civarında olabilmektedir.

1.5-- Kojenarasyon sistemi ,aynı güçteki rüzgar veya termik santral yatırımından daha ucuz ve daha etkindir.

1.6—Petrol fiyatlarının 30 doların altına düşmesinin nedenlerinden biriside ABD kaya-doğalgazının piyasaya girişi olabilir.Önimüzdei yıllar doğalgazın veyinelebilir enerjilerin yoğun kullanıldığı yıllara olabilir.

1.7--Bu nedenle Endüstriyel tesislerin yanı sıra toplu konutlarda, tatil köylerinde, üniversite kampüslerinde, hastanelerde, alışveriş merkezlerinde kojenarasyonun yaygınlaşması-zorunlu tutulması birincil enerji ihtiyacını azaltacaktır

2-- Kojenarasyon sistemleri enerji üretim tesisleri yanı sıra demir-çelik, çimento, kimya gibi tüm sanayi tesislerinde ve okul, hastane, alışveriş merkezi, oteller gibi binalarda geniş uygulama imkanına sahiptir.ve belediye yönetmelikleri ile ruhsat alımında harçtan indirim yapılarak teşvik edilebilir-zorunlu kılınabilir.

2.1--Co-Tri-Quatro jenerasyon sistemleri özellikle kojenerasyon yaygınlaştırılmalı.Belediye yönetmelikleri ile Belli m2 üstünde-örneğin 20.000 m2 olan Hastaneler,siteler,iş merkezlerinde kurulumu şart koşulabilir.

2.2-- Ayrıca yönetmelikler inşaat alanı 20.000 m2’nin üstündeki binalarda ve endüstriyel tesislerde kojenerasyon imkanlarının analizini ve uygulanmasını talep etmektedir. Ancak yönetmelik gönüllülük esasına göre işletilmektedir. Kojenarasyon analizlerinin akredite kurumlar tarafından yapılması şarttır.

3.1— Enerji Verimliliği -Öneriler–Türkiye-Lisanlama:

1.1—Solar,kojenerasyon,türbin,rüzgar,akıllı bina teknolojilerinde Yerli teknoloji geliştirilmesine yönelik yan sanayi oluşturulmalı.Bu ostim ler belirlenmeli-yapılandırılmalı.

2—Bakanlık tarafından Enerji yatırım fonlarının kurulmasını teşvik edecek düzenlemeler yapılmalı.

3--Özerk enerji araştırma ve uygulama merkezleri kurulmalı.Bu sağlamak için büyük özel grupların üniversite ile bağlantılı bu estitülerin-arge merkezlerinin-kurumları kurması halinde ciddi vergi indirimi yapılabilir.

4—Bakanlık tarafından Lisans başvurularını dar bir zaman dilimine sıkıştırmayan yeni bir düzenlemeye gidilmeli.

4.1--Lisanslama sürecinde otoprodüktör ile serbest üretici ayırımı yapılmalı ve otoprodüktör başvuruları farklı bir statüde ele alınmalı.

4.2--Lisans alanlardan yatırım taahhütü ve süre istenmeli ve lisansdan üretime geçiş süreci hızlı işletilmeli.

4.3—Lisans alımında minimum belge ve bürokrasi-kurumları arası on line e imzalı onay olmalı.

5-- Maden arama ve enerji çalışmaları birarada ele alınmalı.Bunların lisans alım sürecinde çed için bakanlık sürecin bir parçası olarak uluslar arası çevre denetim kurumlarından uygunluk alma raporu getirebilir.

6-- Kamu ihale yasası kaliteyi ve yerli malı kullanımını arttıracak bir biçimde yeniden değerlendirilmeli.

7—Arz güvenliği için Doğal gaz depolama tesisleri yaygınlaştırılmalı.

Kaynak:

1--Türkiye Enerji ve Enerji Verimliliği Çalışmaları Raporu-“Yeşil Ekonomiye Geçiş”-Ağustos – 2010-TEVEM - ENVER Enerji Verimliliği Derneği- Haziran 2010

2-- Dünyada Ve Türkiye’de Enerji Verimliliği-Oda Raporu-Tmmob Makina Mühendisleri Odası-Nisan 2008

4--Elektrikli Ev Aletleri:

1—Teknik Bilgi:

1-- Türkiye Toplam Enerji Kullanımı-tasarruf Oranı

Sanayi……………………… %40……%47,5

Konut ve Hizmetler………….%32……%16,5

Ulaştırma……………………%20……..%5

Tarım……………………….. %5………%6

Diğer………………………...% 3

1.1-- Türkiye Elektrik Kullanımı

Sanayi……………………… %47

Konut ve Hizmetler…………%49

Tarım………………………. %3

Ulaştırma…………………….%1

1.2— Tüketici Gruplara Göre Elektrik Kullanımı - 2008

Mesken İçi Hizmetler………….%24,4

Ticarethane,Yazıhane,Turizm…%14.2

Demir-Çelik Üretimi ve İşleme...%9,9

Organize ve Fabrikasyon San…..%7

Tekstil, Deri ve Giyim Sanayii….%7

Toprak ve Çimento Sanayii……..%6

Resmi Daire……………………..%4,5

Gıda, Meşrubat Tütün San………%3

Köy ve Diğer Halk Hizmetleri…...%3

Kimya Sanayii……………………%3

Tarımsal Sulama…………………%3

Aydınlatma………………………%2.5

Makine, Elekt Aletler Ulaş İm…..%2,5

Ağaç işleri ve Kağıt Sanayii……..%2,2

Kauçuk, Lastik ve Plastik San…..%1,5

Demir Dışı Metal Üretimi……….%1,5

1.3--Elektrikli aletler çok verimli A+’dan az verimli F’ye doğru bir enerji verimliliği sınıfandırılmasına tabiidir. A sınıfı ürünler B sınıfı ürünlerden ortalama % 20 daha az enerji harcarlar.

1.4—Elektrik Tüketiminin:

Buzdolabı……………………%31,1

Klima………………………...%15

Çamaşır Makinası……………%8,5

Bulaşık Makinası…………… %3,5

Aydınlatma……………………%11,7

Televizyon……………………%6,7 

Isıtıcılar……………………….%9,3

Kurutucular…………………...%3,2

Stand-By ………………………%5

Diğer BESD……………………%5,9

1.5--Eşya Sanayicileri Derneği BESD’in yaptığı bir hesaplamaya göre tüketicinin bir üst enerji seviyeli ürünü almak için ödeyeceği maliyetin geri dönüşü 14-28 yıl almaktadır.

1.6--BESD’e göre teşvik olmaksızın, tüketicinin enerji sınıfı yüksek ürünlere yönlenmesi kolay değildir. Ancak Türkiye’deki mevcut buzdolabı parkının A ve A+’ya geçmesi durumunda 120 milyon ağaç dikmeye eşdeğer CO2 temizleyeneceği öngörülmektedir.

2--BESD ve EİE’nin çalışmalarında elektrikli ev aletlerinde yapılacak üst sınıfa geçiş dönüşüm programı ile 8 milyar kWh enerji tasarrufu tahmin edilmektedir ki bu toplam elektrik tüketiminin yaklaşık % 5’ine tekabül etmektedir

3—Dönüşüm için Yeni ekipman satışlarında verimsiz aletlerden yüksek tüketim vergisi alınırken verimli aletlerden daha az vergi alınabilir.

4--. Amerika’da 2004 yılında elektrikli ev aletlerinin verimlisi ile değiştirilmesi sonucunda aynı yılın evsel enerji tüketiminin % 3’ünün tasarruf edildiği hesaplanmıştır.

4.1—Bu bağlamda Federal hükümetin harcadığı her dolar karşılığında 165 dolar tüketici tasarrufu sağlanmış olacaktır.

5--2000 yılında 7 değişik ev aletinin tükettiği elektrik enerjisi miktarı 250 TWh olmuştur ve bu 1990 yılı değerinin 30 TWh altındadır.

6--1990 yılına göre % 75, çamaşır makinaları 1985’lerde çıkan modellere göre enerjide % 44 ve suda % 62 tasarruf sağlamaktadır.

6.1--Aynı şekilde bulaşık makinaları 60 0C çevrimde 1980 yılında 2 kWh harcarken 2004’te tüketim 1 kWh’ye ve su tüketimi üçte bire düşmüştür

5--Aydınlatma:

5.1—Teknik Bilgi:

1--Türkiye’de

25,698,113……….. mesken,

3,953,738………… ticarethane

235,598…………... sanayi tesisi ve

168,333………….. resmi daire ve

188,281………….. aydınlatma abonesi vardır.

2-- Elektrik Tüketiminde Aydınlatma Oranları

 Meskenlerde……………..%20

Sanayide………………… %30

Mağazalarda…………….. %40

Ofislerde………………… %20

3-- Akkor ampüller CFL Kompakt Fluoresan ile değiştirildiğinde %80 tasarruf gerçekleşmektedir.

3.1--Normal flamanlı ampullere göre; floresanlar 5-10 kat, kompakt floresanlar 4-5 kat daha verimlidir.

3.2--Aydınlatmada verimli ampuller kullanarak % 80’e varan tasarruf sağlanması mümkündür

3.3—Tipi……………………………Ampul Verimi (lm/W)

Normal Flamanlı Ampul…………………7,5 … 16,5

Halojen Ampul…………………………….12 … 24

Kompakt Floresan…………………………33 … 65

Kompakt Floresan -elektronik balast ile…..50 … 87,5

Floresan Tüp Ampul-38 mm………………59,5 … 78,5

4--30 milyon verimsiz lambanın-100W normal akkor lambanın 20W tasaruflu ampul-kompakt fluresan ampul CFL lamba ile değiştirildiği senaryoda yaklaşık 2, 4 milyar kWh yıllık enerji tasarrufu ve 1,2 milyar ton CO2 salınımının engelleneceği hesaplanmaktadır.

4.1-- Kaliforniya ve Brezilya’da 10 milyondan fazla verimli ampul devlet tarafından enerji verimliliğini sağlamak üzere halka dağıtılmış ve kendilerinin daha fazla sayıda ampul alması için teşvik edilmiştir.4

5-- Büyük binalarda aydınlatma sisteminde, Otomasyon ve uzaktan kumanda sistemleri, elektronik balastlar, kaliteli refektörler verimliliği arttıran faktörlerdir.Belediye yönetmelikleri ile bu faktörler şart koşulabilir.

6-- Yeni nesil aydınlatma sistemlerine geçiş öncelikli olarak Kamu kurumları ardından sanayi ve ticaret kurumları bu konuda öncü olmalıdır.

6.1--Kamuya ait binalarda, cadde ve sokaklarda aydınlatma verimliliği artırılmalı.

6.2—Bakanlık tarafından bütün illerin park ve sokaklar için harcadığı elektrik kwh çıkarılmalı-standart değerler saptanmalı ve değin üzerindekiler hızla yeni akıllı tasarruflu sistemler ile değiştirilebilmelidir.Bunu sağlamak için Belediyeler tarafındanParklar ve sokak lambaları için sarı(beyaz değil) led-kompakt fluresanlar ve sensörler ile aydınlatma sağlanmalıdır.

7--Bulvar, cadde, yol, aydınlatmalarında amaç yaya ve araç trafiğinde can ve mal emniyetini sağlamaktır. Bu kamu hizmeti Türkiye elektrik tüketiminde 3.8 milyar kWh gibi önemli bir boyuta sahiptir.

8--Aydınlatma sistemlerinin ilk yatırım maliyetlerini malzeme ve montaj oluştururken, işletme maliyeti kalemleri içinde

Bakım………………...% 50

ampul yenileme………% 10

elektrik tüketimi………% 40 olarak pay almaktadır.

8.1--Beyaz ışık veren yüksek basınçlı civa buharlı ampuller yerine “seramik metal halide” ampullerin kullanılması % 50-80 arasında tasarruf sağlamaktadır.

8.2--Manyetik balastların yerine elektronik balastların kullanılması ile (birlikte kullanıldığı ampule bağlı olarak) % 5-45 arasında tasarruf sağlamaktadır.

8.3--Elektronik balastların diğer önemli bir yararı da sözkonusu verimli ampullerin kullanım ömrünü % 30 civarında uzatması ve dim (kısılma) edilebilmesidir.

8.4--Armatürde kullanılan reflektörün uygun olarak seçilmesi üretilen ışığın kaybını önleyerek kurulu güç ihtiyacını % 34 oranında azaltmaktadır.

6—Elektrikli Motorlar:

1—Teknik Bilgi:

1.1-- Elektrikli Motor Kullanım Alanları

Pompa……………..%29

Fan ………………...%22 

Komprosör………....% 7

Diğer……………….%42

1.2-- Türkiye’de toplam elektriğin %40’ını sanayi sektörü tüketmektedir. Sanayide kullanılan elektriğin ise %70’i elektrikli motorlardan kaynaklanmaktadır.

1.3—Sanayide vs en çok kullanılan motor 3 fazlı asenkron motorlardır.Bunlar basit tasarımı ve bakım kolaylığı ile en yaygın motor türüdür ve motorlarda kullanılan elektriği %90’ını kullanırlar.

1.4-- Elektrik Motor İmalatçılılar Birliği tarafından motorlar ve kullanım oranları:

IE1….düşük verimli),Türkiyede…..%7-   ABD de……. %7

IE2…orta verimli), Türkiyede…….%28   ABD de…… %85

IE3…yüksek verimli)- Türkiyede…%65   ABD de …….%8

 olarak sınıfandırılmıştır.

1.4.1—Makine vs imalat sanayinde IE3 sınıfı motor kullanımı teşvik edilebilir.Motorun alındığı anda alan kimse için indirim yapılabilir.Yapılan indirim satıcı firmaya vergi indirimi olarak iade edilebilir.

2--Ayrıca motorlarda verim sağlamak için Değişken Hız Sürücüsü kullanılabilir.DHS’ler havalandırma sistemlerinde, yürüyen merdivenlerde, su şebekelerinde kısaca çok geniş alanda kullanılır, gereksiz çalışmayı engelleyerek ciddi miktarda tasarruf sağlayabilirler.

2.1—Sanayide DHS Kullanımı:

Fan………………….% 22,6

Pompa……………..% 11,3

Komprosör………...% 8,3

2.2—DSH lar ile Pompalarda, fanlarda %50’den fazla tasarruf sağlayabileceği bilinmektedir.DHS kullanımı için teşvik getirilebilir.DHS-İnverterli cihaz fan-pompa,kompresör vs üreten firmalara vergi indirmi sağlanabilir.

2.2.1—Mevcut Fan-pompa,kompresör vs cihazlarına DHS-İnverter taktırmak yönetmelik ile şart hale getirilebilir.

2.3—Bakanlık tarafından Sanayide bütün firmaların enerji ölçüm cihazlar ile  kullandığı Mevcut motorların enerji harcamaları ve tasarruf seçenekleri bu işi yapan firmalara ihale ile yaptırılabilir.Bunun sonucunda bakanlığın firmaya gönderdiği belgede-enerji analiz raporunda firmalar motorları hangi firma ile kaç ayda hangi kredi finanasmanı ile nasıl yapacağını bilebilir ve bakanlıkta firmaya gönderdiği belgede bu işi belli sürede yapması için şart koşabilir. Bu dönüşüm sağlanmalıdır.

Kaynak:

1--Türkiye Enerji ve Enerji Verimliliği Çalışmaları Raporu-“Yeşil Ekonomiye Geçiş”-Ağustos – 2010-TEVEM - ENVER Enerji Verimliliği Derneği- 2010

2-- Dünyada Ve Türkiye’de Enerji Verimliliği-Oda Raporu-Tmmob Makina Mühendisleri Odası-2008