Elektrik Enerjisi Tasarrufu-Binalarda:

1—Binaların % 80 i,konut olup elektriğin  %24 ü nü tüketirken,% 20 si olan Ticari+Resmi binalar ise elektriğin % 40 ını tüketmekte.

1.1-- Yukarıdaki tabloya göre Ticari ve Resmi binalarda ciddi elektrik tasarrufu sağlanmalıdır.

2)-Aydınlatma

1--LED Ampul Kullanımı:75W lık normal akkor Flamanlı ampul  ışık şiddetinde,90 derece geniş aydınlatma şiddetli E27 duylu 4 W lık enerji harcamalı LED ampulü odalar için kullanmak en uygun çözümdür.

1.1--Veya normal ampul gibi aynı değerlerde fluoresan tüp LED lamba kullanılabilir.LED ampullare odalarda n 2-3 tanesi avize düzeni içinde kullanılarak yeteri kadar aydınlatma sağlanabilir.Örneğin 4x4=16 m2 bir oturma odasına 16*90=1440 Lm lik ışık akısını karşılayan 100 W lık akkor flamanlı ampul giderken,aynı ışık akısını karşılayan gün ışıklı LED ampul ise  754 Lm ışık akılı 2 adet 4 W lık LED ampul karşılar.

1.2--Yine aynı 1440 Lm lik ışık akısını aynı zamanda 1 adet 20 W lık kompakt fluoresant ampul de karşılar .Bu durumda kompakt fluoresant ampul kullanılması yerine 2 adet LED ampul kullanılması halinde kompakt fluoresant ampule göre 2x4=8/20=0,4…% 60 tasarruf yada akkor 100 W lık Normal flamanlı  ampul kullanılması yerine 2 adet LED ampul kullanılması halinde 2x4=8/100=0,08…% 92  tasarruf  sağlanacaktır.

2--Hol-antreler  gibi gece boyunca yakılabilecek mahaller ve asansör kabinlerinde  kullanılabilen E27-Normal duylu-1W lık güçlü LED ampulleri kullanmak.

3--İşyerleri-spor salonları-halı sahaları-sokak ve park aydınlatması için LED projektörler kullanmak.

4-- 20W enerji harcayıp-120W lık ışık sağlayan Tasarruflu Ampul-kompakt fluoresan ampul Kullanmak

5--Aydınlatma lambalarında ; Çocuk odaları-Oturma odaları-Salon lar için kısılabilir-dimmerli anahtar kullanmak.

6-- İşyerinde antre,koridor gibi insan koşuşturmasının en az olduğu yerlerde fotoselli lamba kullanmak Hol-WC-WC Holü-Depo-Koridor ları fotoselli lamabalarla aydınlatmak.Fotoselli lambalarda hem zaman hemde aydınlık ayarı yapılmalıdır.

6.1--Eğer aydınlatma aralığını çok açarsanız,gündüz bir cisim hareket ettiğinde de  yanar.Bu nedenle ayar geceye-karanlığa yönelik yapılmalıdır.Zaman ayarı ne  kısa nede uzun kısaca yeteri kadar süreye sahip olmalıdır.

6.2--Aydınlatmada hareket sensörlü ve kısılabilir aydınlatma sistemleri tercih edilmelidir.

7--Binada ortak alanların ışığını ya kapatmak yada fotoselli lamba kullanmak.

7.1--Açık hava aydınlatmasında harekete duyarlı sensörler kullanın.

8--Mevcut Fotoselli lambalarda ışığın yanmasında temel yaklaşım hareketi algıladığında verilen süre kadar yanması ve sonra sönmesi şeklindedir.Oysa bu lambalarda temel prensip lamba hareket algıladığı sürece en az 15-20 dk sürekli yanması biçiminde  olmalıdır.

8.1--Bu imkan tüm okullarda-işyerlerinde  fotoselli lamba ile içeride hareket olmayan her mahallin lambası sönecektir.İşyerlerinde kullanılan aydınlatma enerjisinin % 17 si boş ofislerin ya güneş alan ofis aydınlatmasına gitmektedir.

2.9--Okullarda , Sınıflarda 15-20 dk LED lambalı-hareket sensörlü aydınlatma yada gün ışığı  ile aydınlatma.(ışık tüpü veya geniş pencere)-WC ve Hollere  fotoselli lamba.

2.10--Fabrika-BANKA vs Tek vaya Çok katlı İşyerlerini,özellikle yapı marketi  vs büyük marketleri Gün Işığı ile Aydınlatmak:

1--Aydınlatmada gün ışığını içeri aktaran sistemler vardır.Sistemde çatı veya uygun bir yere konacak.dış armatür güneş ışığını toplamakta uzunluğu 6-9(max 12 m) m ve çapı 25-35 cm  ve aydınlatama alanı 20-28 m2 olan içi aydınlık  fleks borularla içerdeki armatürlere getirmekte ve gelen bu ışığı iç armatür tavanda dağıtmaktadır.

2--Bu şekilde içeride flüoresan kullanmadan içerisi gün ışığı ile  doğal olarak aydınlatılarak iş verimi ve enerji tasarrufu sağlanabilir.Süpermarketlerde gün ışığı uygulaması ile satışlarda % 40 artış sağlanabilmektedir.

3--Bunun için ya tek katlı marketin  tavanı şeffaf olması sağlanmalı yada çatı üstüne konacak dış armatür ve iç mekana konan tavan armatürü ve bağlantıyı yapan fleks boru.Böyle bir sistemin tasarımında 28 m2 için bir armatür hesabı yapılabilir.

4--Sistem internet adresi:google den “günışığı aydınlatma”dır.Bu sistem WC aydınlık şaftı kullanılarak fabrika binalarında  da uygulanabilir.Firma: Gün ışığı aydınlatma :

Tlf :212.356 4503 vs

5--Firmadan mevcut yeni tasarlanacak bina için keşif yapması ve yardımcı olması ,ürünü tanıtması istenebilir.

Basit bir hesap yaparsak 28 m2 aydınlatma yapan 10w/m2 aydınlatma şiddeti-0,185 ytl/kwh elektrik birim fiyatı-10 saatlik aydınlatma için  solartub un fiyatı 450 dolar=540 ytl olduğu esas alınırsa   p=0,185 ytl/kwh*10 w/m2*(1/1000)*10 h=0,518 ytl/gün ve solartub un kendini amorti süresi t=540/0,518=1042 gün   kısaca 2,85 sene de kendini amorti ediyor.

6--Özellikle en üst normal katlar bu şekilde elektrik enerjisi gerektirmeksizin,gün ışığı ile aydınlatılabilir.ve bu ışık lamba ışığına göre çok daha kaliteli ve doğaldır.Bu aydınlatma en üst kat için ideal olup,alt katlarda bununla aydınlatma yapılması düşünülüyorsa bunların fleks borularının geçeceği aydınlatma şaftları yapılabilir.Firmadan fiyat teklifi almak) sistemi bir kereliğine kurmak.suretiyle tüm lambaların kapatılmasını mümkün olmaktadır.

11—Yeteri kadar büyük cam alanı seçmek. Bu anlamda salonlar için,salon alanının %15 kadar bir alanı cam alanı olarak seçmek.Örneğin 2x1,5 mxm lik çift kanatlı-ısı camlı pencere kullanmak. Yada mevcut camları büyütmek

12-- Spor müsabakalarının gün ışığında yapılmasıyla ,ortalama saha başına harcanan yıllık beyzbolda 72000 kwh ,teniste 4700 kwh gece aydınlatmasına gerek kalmaz.Her türlü kullanılmış  lastiği geri dönüşüme vermek gerekir.

13--Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada Kamuda Akkor Lambaların değiştirilmesine  ilişkin Başbakanlık Genelgesi kapsamında  yürütülen çalışmalara göre kamu kuruluşlarında 1800.000 akkor Flamanlı ampül yerine 5 kat daha verimli kompakt fluoresant ampüllerle değiştirlmesi sonucu 102 MW elektrik ile bütçede  41.000.000 TL tasarrufu i vede % 23 daha iyi aydınlatma imkanı sağlanmıştır.

Ayrıca aralık 2008-nisan2009 tarihleri arasındakayıp-kaçak oranının yüksek olduğu illerde  ilköğretim okullarında öğrencilere eskileri toplanarak yerlerine 4,8.000.000 kompakt fluoresant ampül verilmiştir.

3--Elektrik Motorları:

3.1--Endüstride kullanılan AC motorlarının % 85 i verimsiz motorlar olup sadece % 1 i yüksek verimli motorlardır.Türkiyede üretilen elektriğin % 35 i elektrik motorlarında kullanıldığı düşünüldüğünde  verimsiz motorların daha verimli motorlar ile değiştirilmesi enerji tüketimi veya talebinde ciddi tasarruf sağlayacaktır. 

Bu anlamda tüm motorlu cihazlar için otomasyon firmalarından destek alarak motorlara frekans inverteri  taktırıp % 30 elektrik enerjisi tasarrufu yapmak çözümler biridir.

3.2--Yapılacak tüm Havalandırma-Isıtma-Basınçlı Hava tesisatlarında kullanılan elektrik motorlarının %30 tasarruflu frekans inverterli-hız kontrollu olmasını şart koşmak

3.3--Yapılacak tüm asansörlerde  asansörün frekans inverterli olmasını şart koşmak.

3.4--Asansör kullanımının kısıtlanması-kapatmak-Yeni yapılacak asansörlerde hız kontrollu motor(frekans inverterli olmak)) şartı getirmek.

4--Tesisat ve Kompanzasyon:

4.1--Kablo çapları doğru olarak,hesaba bağlı olarak seçilmelidir.

4.2--Kompanzasyon Panosu Uygulamaları:İmalata vs dayalı İşyerleri için kompanzasyon panosu kurmak.Bu panonun kurulumu ile elektrik ücret ödemelerinde % 30 daha az ödeme imkanı-6-12 ay içerisinde panonun kendini amorti etmesi sözkonusu olup kurulum maliyeti kwh başına 12 EU alınabilir.

Ve firmanın ne kadar elektrik tükettiği elektrik faturasından belli olup-panonun kurulum sonrası işlevine yerine getirdiği çek edilmelidir. 

Elektrik kesilmelerine karşı iş akışının iş makinalarında -motorlarda devam etmesi için jeneratör dışında güç ünitesi kullanan iş yerlerinde güç üniteleri şebekeye ve sistemde alternatif akımda harmonikler üretir.Bu harmonikler sistemle rezonanasa girerek kompanzasyon panosunun verimini güşürür hemde kompanzasyon panosunu bozabilir.

Bu nedenle kompanzasyon panosu kurulumunda sistemde  güç ünitesi de varsa  kompanzasyon pnaosuna ,harmonikleri süzen aktif harmonik filtresi grubuda mutlaka kurulmalıdır.

4.3--Akıllı Sayaç  Uygulamaları:Sanayide ve konutlarda saat 22.00 den sonra elektrik birim fiyatları düşük olarak tutulmaktadır.Bu nedenle bu tarifeden yararlanmak için akıllı sayaç taktırılması durumunda,bu sayaçlar tüketimi saate göre işlediğinden,indirimli tarifeden yaralanılabilir ve bunun için konutlarda çamaşır-bulaşık makineleri-fırın ve ütü  bu saatten sonra çalıştırılabilir sanayide ise imalatın ağırlığı bu saatlerden sonraya kaydırılabilir.

Not:Mesken abonelerinde,tek fazla beslenen abonelerde,bağlantı gücü 9 kw olan abonelere reaktif enerji tarifesinden yararlanabilmeleri imkanı olmadığı için kompanzasyon panosu kurmalarına gerek yoktur..

4.4--Bağlantı gücü 9 kw ın üstünde olan trifaze bağlantılı işyerlerinde Her türlü konut vs için rexaktif marka prize takılan ve elektrik tüketiminde % 25 tasarruf sağlayan mini kompanzasyon panolarını kullanmak.Firma: Rexaktif Tlf No:0212.2437386

5-Beyaz Eşya-Bina ve  Ofis Cihazları:

5.1--Beyaz eşya alırken A+ veya A++ sınıfı cihazları satın almak.

5.2--Klimalarda A+  veya A++ SINIFI KLİMA ALINMASIYLA % 20-40 oranında tasarruf sağlanabilir.

5.3-- klima yerine tavan tipi aspiratörler-klimalı aspiratörler kullanılabilir. Ve bu şekilde ABD de evlerin % 75 inde kullanılan klima yerine,tavan tipi vantilatör kullanımıyla ,elektrik maliyetinde % 97 tasarruf sağlayabilmektedir.

5.4--Elektrikli cihazların bağlandığı fişlerin anahtarlı olması ile,cihazın çalıştırlma sonrası bu fişin anahtarı kapatılarak bekleme konumu pratik olarak ortadan kaldırılabilir.

5.5-- Fabrika binalarında  mekanik-elektrik tesisatları için mutlaka zonlara ayrılarak tesisat çözümlenmelidir.Örneğin ısıtma ve soğutma ve elektrik tesisat için bölümün ısıtmasını kontrol eden tek bir termostat olmalı-yine her departman ayrı bir  elektrik tesisatı olarak tek bir anahtarla kontrol edilebilmelidir.ve bu anahtarların tümü kat anahtarında-kat anahtarlarıda  tabloda tek bir anahtarla kontrol edilebilmelidir.

Bu hiyerarşik yapı ile,mesai çıkışı tüm katlar kapatılarak,sızıntı elektrik enerjisi harcaması(harcanan tüm elektrik enerjisinin % 5-10 kadar) ortadan kaldırılabilir.

Her Müdürlüğün elektriğini tek bir anahtarla kontrol etmek-ve bu Müdürlük elektrik anahtarlarını katta kontrol eden bir tek kat kontrol anahtarı ve bunları kontrol eden tek anahtar ve bunları  barındıran bir tek pano düzenine gidilmesi uygun olacaktır.Kapalıyken bile TV ,normal gücünün % 10-15 i kadar bir enerji harcar.

Bu nedenle her türlü cihaz üzerinden anahtarlı 3 lü fişlere takılabilir.Cihaz ,fişin üzerindeki anahtar kapatılarak devre dışına bırakılabilir.Bekleme modunda kalan elektrikli cihazların harcadığı enerji,kullanılan tüm elektriğin % 5 ini oluşturuyor.

5.6--Lazer yazıcılar 300Watt akım çekerken,kartuşlu yazıcılar sadece 10 Watt çeker.

5.7--Klima yerine uygun yerleşimler ile vantilatör kullanılması.Klimaların  toplam elektrik enerjisi tüketimindeki payı % 15 dir.

5.8--İnternet için harcanan enerji, toplam elektrik enerjisi tüketimindeki payı % 3-13 arasındadır.

5.8.1--Vergi ödemeleri-internet bankacılığı-vergi beyannameleri-vergi  formlarını internette yapmak,banka gişesi yerine atm den işlem yapmak ile ciddi enerji tasarrufu sağlanabilir. 

5.9--Bilgisayarlarda kullanılmadı zaman enerji star özelliği olanların seçilmesi ile % 70  oranında tasarruf sağlanabilir.Bu konuda en iyi çözüm cihaz çalışmadığı zaman elektriği kapatan legrand vs firmaların ürettiği  akıllı priz kullanmak olabilir

5.10--Ayrı ayrı makineler yerine  tek bir Yazıcı-Fotokopi ve tarayıcılı fax makinesi ile yılda 400 kwh enerji ve malzemeden ciddi oranda tasarruf sağlanabilir.

5.11-Masa üstü bilgisayar yerine diz üstü bilgisayar alımı ileyılda 220 kwh enerji tasarrufu sağlanabilir.

5.12-Evlerin % 5 inde   Telsiz telefon yerine ,kablolu telefon kullanılması ile  yılda 140 milyon kws  enerji tasarrufu sağlanabilir.

5.13--80 Ekran plazma yerine LCD televizyon alımı ile yılda 275 kws enerji tasarrufu sağlanabilir.

5.14--Koşu bandı yerine  açık havada 25 dk spor yaparak yılda 60 kws enerji tasarrufu sağlanabilir.

5.15--Lambaları ; zaman sayacı ve fotosel ile kontrol etmek.Süreli İşler İçin(Fırında Yemek Pişirme,Çamaşır Makinesinde çamaşırlarında sıcak suda çamaşırı 30 dk ıslatmak için vs) taymırlı(zaman sayıcı) priz kullanmak.

5.16--Bilgi hırsızlığına karşı işyerlerine internet için ayrı,firmanın işleri için ayrı bilgisayar sistemi kurmaları ve bunlar arasında fiziksel bir bağlantı olmaması.Konutlarda çocukların internet girişi ni kontrol etmek için filtre programlar kullanılması. 

6--Asansörlerde Elektrik Tasarrufu Yöntemleri:   

1--Asansör motoru,beyan yüküne göre yeteri kadar-gereğinden ne az/ne fazla seçilirse motorun tüketeceği enerjide optimum olabilir.Gereğinden fazla büyük motor,gereğinden fazla enerji sarfiyatı anlamına gelecektir.

2--Asansör motorlarında,verimi yüksek motor seçilmesi uygun bir davranıştır.Verimli motor beyan yüküne göre daha küçük kw lık motor anlamına gelmektedir. 

3--Asansör motoru için kullanılan  frekans konverteri-inverterlerinde , bina kat adedini    8 kat ve daha fazla yüksek binalar olarak esas almak uygun olabilir. Kat adedini 8 kat ile sınırlanmasının nedeni, 8 katın altında motor daha yol alamadan kata geleceğidir.Bu anlamda asansör motorunda  demeraj-ilk çalıştırma anı akımını aşağı çekmenin sağlayacağı tasarruf ile inverter maliyeti arasında  bir tercih yapılmıştır. Asansörlerde  Frekans inverteri kullanılması ile asansör elektrik faturasında  % 30 yakın enerji tasarrufu sağlanabilir. 

4--Asansöre aşırı yük koruma cihazı takıp-kabin yükü ,beyan yüküne eriştiğinde,kabinin kat da durup kalkmasına izin vermeyecek şekilde kartı kumanda panosunda programlamak olabilir.Kısaca Dur-kalklar önemli bir enerji yutağıdır.  e

5--Rayları normalde fırça ile her ay 140 nolu yağ ile yağlamak.  

6--Kabin içinde normal E27 duylu 1W lık 4 adet LED ampul kullanılabilir.

7--Bina Otomasyon Uygulamaları:

1-Her odaya ısı ölçer-karbonmonoksit sensörü-karbondioksit nem ölçer-oksijen sensörü koymak ve oda içine gönderilen taze hava yı taze hava cihazları ile kontrol etmek.

2—Kapı ve pencerelere konulacak sviçler ile cam ve pencerelerin açıklığını kontrol etmek.Eğer pencereler açık ise klimaların durmasını nı sağlamak ve açık camdan içeri su vs girmesini önlemek.

3—Tüm motorlara inverter koymak.

4-Otopark ve sığınaklarda havalandırma cihazları CO ve CO2 Sensörlerine bağlı olarak çalışmasını sağlamak.

5—Priz ve lambalara bağlı sensörler ile ekranda kat planları üzerinde hangi odanın lambasının yandığını görmek gerekirse mesai sonrası ekrandan kapatmak.

6-Elektrik analizörleriyle hangi linyenin ne kadar elektrik enerjisi harcadığını görebilmek.

7-Toplam İnşaat alanı 28.000 m2 ve 16 katlı ticari bir bina için Yukarıdaki otomasyonun sağlanması ile % 40 tasarruf sağlanmış ve sistemin kendini 2.5 yılda amorti edeceği hesaplanmıştır.Önerilen Otomasyon Firmaları:Johnson Kontrol,Honeywell vs 

8--Binalarda Elektrik Tesisatı Kontrolunda Dikkat Edilecek  Hususlar:

1-Ana tabloda 300 mA. eşik korumalı kaçak akım koruma rölesi ve yapılan test sonucu    

2-Kofre veya kompakt şalter tesis edilmesi   

3-Bina girişinde, Bina Telefon Dağıtım Kutusu (BTDK) konulması        

4-Konutlarda monofaze beslemelerde kat kolon hattı en az 3x6mm2 olarak çekilmesi 

5-Sayaç öncesinde 40A sonrasında 32A sigorta konulması  

6-Kat tabloları girişinde, 30 mA. eşik korumalı kaçak akım k. rölesi  ve testinin yapılması  

7-Bütün prizler, toprak hatlı yapılması                         

8-Topraklı priz hatları 3x2,5mm2 kesittte olması    

9-Kat tabloları ana kesicisi, faz - nötr kesmeli olması                

10-Konutlarda her daire için en az iki, işyerlerinde en az üç adet telefon sortisi tesis edilmesi       

11-Konutlarda Bulaşık Mak., Çamaşır Mak. ve Fırın için müstakil linye tesis edilmiş olması     

12-Topraklama çubuğu tesisi edilmiş olması       

13-Topraklama hattı sayaç panosundan, her bir kat tablosuna (fazla aynı kesitte) müstakil çekilmiş olması    

14-Atölye amaçlı kullanılan binalarda her kat için Kompakt Şalter tesis edilmiş olması      

15-İşyeri ise Yangın İhbar tesis edilmiş olması  

16-İşyeri ve kat alanı ……… m2'den büyükse Yangın Algılama Tesisatı Yapılmış olması    

17-Toprak elektrodu ile ana tablo arasındaki iletken enaz faz kesitinde olması 

9--Asansör Motorlarında ve Hatlarında Isınma Problemi:

1--Asansör motorlarında(elektrikli motorların) ısınma eğrisi kablolardaki gibi doğrusal olarak olmayıp logaritmik olarak değişir.Yani önce artar,sonrada sabit kalır.Bu anlamda bir asansör motoru makine dairesi çok küçük havasız ve asansör trafiği yoğun ise ısınır.Ve bu ısınmaya bağlı yanan motorun sargılarının yeniden sarılması işi en az 1000 TL dir.

2--Bu nedenle yukarıdaki şartlar dışında bu motorlar öyle kolay ısınmaz.Ayrıca asansör motorlarının termik sigortaları da  mevcuttur.

Bir Elektrik Motoru,eğer ucuz bir motor ise ; bakır sargıların kablo yalıtımı da zayıf olup , bu durumda kablolarda ısınma vede  ona bağlı sargıların  yanması vuku bulacaktır.

Eğer kullanılan asansör motorları tanınmış-kendini kanıtlamış motor ise yani marka motor ise genel olarak pek sorun çıkarmaz. 

3--Elektrik hatlarında ısınmaya bağlı kablo yanması problemine karşı  en uygun yöntem; kablo çapı seçiminde daha emniyetli çapları kullanmak olacaktır.Sınır değerlerde veya sınır değerin altında çalışmamak esas olmalıdır.

Aksi takdirde kablo uzunluğu ile doğru olan kablo ısınması ,sonuçta  uzun ve sınır kesitli-çaplı elektrik  hatlarında kablo yanmalarının-yangın çıkması olasılığının yüksek olmasına neden olacaktır.