Koronavirüsün Etkileri-Ekonomi-Tarım-Sanayi-Türkiye-Öneriler:

 

 

1—İlaç Endüstrisi:

 

1—İlaçların %78 si ABD den gelirken-Hammadenin % 85 i Asyadan gelmekte.

 

1.1—Türkiye önümüzdeki dönemde Türkiyedeki tıbbi aromatik hammade Asya kaynaklı hammadeden pay alabilir.

 

1.2--Zira koronavirüs sonrası hammade ve diğer ihtiyaç maddeleri yakın coğrafyalardan temin edilme yoluna gidilebilir.

 

1.3--Bu anlamda Avrupanın ve ABD nin  kaynak temininde Türkiye ye yönelmesi güçlü ihtimal.

 

2—Tekstil Endüstrisi:

 

1—Avrupalı ve ABD li tüketicilerin talep azlığına bağlı tekstil endüstrisinde daralma %40 nin üzerinde olabilir.

 

2—Hükümetin ödemelerde erteleme yaptırması-kısa çalışma öedemesi ile tektildeki daralmaya bağlı istihdam bekleme moduna alındı.

 

2.1—Bazı tekstil firmaları risk grubu çalışanlarını(umreden yakını gelen-60 yaş üzeri-kronik hasta-engelli-hamile) ücretli izne gönderirken diğer çalışanlar girişte ateş ölçme-fabrikanın dışarıdan gelenlere ziyarete kapatma-fabrikaya yeteri kadar el dezenfektanı koymak-kapıda maske-eldiven vermek-fabrikada en az 2 doktor ve 6 hemşire vs olması-fabrikada sosyal mesafe için çalışmanın 3 vardiyaya bölünmesi-yemekhanede kullan at tabaklı yemekler-bardak-çay servisi-bağışıklığı güçlendiren yemekler(ev turşusu-ev yoğurdu-prebiyotik gıdalar-ek vitamin takviyeleri(balık yağı-devit(d vitamini)-b vitamini ağrı kesici olarak ibobrufen dışı ağrı kesiciler)-kafeteryanın kapatılması-toplu ibadete-toplu spora izin verilmemesi-bireysel olarak sosyal mesafe dahilinde verilmesi-ruh sağlığı için ücretsiz online destek verilmesi.

 

2.1—Korona sonrası ülkeler ithal ürünlerde yakın coğrafyaları daha fazla tercih edebilir.Türkiyede tekstil Avrupalı tüketiciler için hem kaliteli hemde makul fiyatlı en yakın kaynaktır.Bu anlamda korona sonrası Türkiyeye daha fazla tekstil talebi gelebilir.

 

2.2—Üretim tesislerinde korona için düzenli kontrol ve takip(filyasyon)-turizm yörelerinde özellikle Antalya-pamukkale yöresinde tedavide özellikle plazma tedavisi uygulayan hastanelerin olması-tesislerde tek kullanımlık bardak vs kullanımı-masa düzenlerindevs sosyal mesafenin uygulanması.

 

 

3—İnşaat Edüstrisi:

 

1—Koronadan çok önce daralmaya başlayan inşaat endüstrisi korona ile daha fazla daralmaya başladı.Toplam daralma %40 ın üzerinde olabilir.

 

1.1—Korona ile İstanbulda kiralık konut aramalarında %46 düşüş yaşanırken-satılık konutlarda %30 düşüş yaşandı.İşyeri ilanlarında %35 azaldı.

 

1.1.2—Firmalar AVM lerde dükkan tutma yerine sanal mağaza-adrese teslim teslimat firmaları ile satışa geçmeye başladı.Ofislerde Evde eğitim veren eğitim firmaları internetten online eğitim vermeye başladı.Evden Online çalışma düzenine geçen kişiler şehrin merkezindeki küçük evler yerine banliyö dışına geçmeye başladılar.

 

2—İnşaat endüstrisi Türkiye de temel büyüme motorların birisi.Ciddi anlamda yurtdışı müteahhitlik hizmetleri ile döviz kaynağı olurken yurt içinde yabancılara gayrimenkul satışı ile önemli bir döviz kaynağı.

 

2.1—Hükümet inşaata mevcut olan nitelikli istihdamı korona sonrasına aktarmak için gereken teşvik-destek-kısa çalışma ödeneği vs verebilir.

 

2.2—Hükümet yurtdışı teknik açıdan güçlü müteahhitlere güçlü şekilde eximbank desteği verebilir.Yurt içinde garimenkulün online satış sistemi için güçlü destek ve teşvik verebilir.

 

2.3—İnşaata yüksek verimli sistem-BİM-Yapı bilgisi Sistemi ile projelerde tasarım yapmayı belli bir süreye bu uygulamaya geçmeleri için tüm belediyeler için şart koşarken-bakanlık ülke şartlarına uygun enerji-su-malzeme-zaman verimli tüm uygulamaları madde madde esnekliği dahilinde şart koşabilir.

 

2.3.1--Beton dışı ahşap-çelik inşaatlar deprem riski yüksek bölgelerde teşvik ve şart koşulabilir.

 

2.3.2—İnşaata imalatın denetimin akredite olmuş modern teknolojiyi(drone ile gözetleme) kullanan firmalar verilmesi için kamunun böyle bir karar almı uygun olabilir.

 

2.3.3—Dairelerin vs online olarak gezdirilip-tapunun online satışı için firmalara kamusal teknik ve mali destek verilmesi.Yurtdışına satış yapılabilmesi için inglizce-Arapça-Çince dil seçenekli olarak satışların yapılabilmesi.Bazı firmalar dünyanın diğer ucundaki yatırımcılar için  bu düzene geçmeye başladı.Kamu bu yönde teşvik verebilir-düzenleme yapabilir.

 

4—Lojistik:

 

1—Korona ile lojistikte ciddi anlamda daralma yaşandı.

 

2—Karayolu ile taşımacılıkta ülke gümrük kapılarının kapatılması ile daralma yaşandı.Bu anlamda ülke görüşmeleri yapılarak bu kapıların korona önlemleri çerçevesinde açılması sağlanabilir.

 

2.1—Yeni dönemde lojistikte enerji verimli temiz yeşil lojistik ön plana çıkabilir.

 

2.1.1—Bu anlamda yeişl lojistiğe uygun doğalgazlı-yenilenebilir kaynaklı lojistiğe ciddi teşvik verilebilir.Özellikle  karayolu taşımacığı demiryolu ve denizyolu taşımacılığına dönüştürülebilir-entegre edilebilir.

 

2.1.2—Bu anlamda Türkiye yüksek hızlı tren üretiminde ciddi anlamda ilerleme sağlamalıdır.Azalan insan taşımacılığının yerine demiryolu taşımacılığında yük taşımacılığına kayılması güzel bir gelişmedir.

 

2.1.3--Aynı gelişme havayolu taşımacılığında da sağlanabilmelidir.Yeni dönemde havayolu ile yük taşımacılığı ön plana çıkarılabilmelidir.

 

 

5—Turizm Endüstrisi:

 

1—Korona ile Türkiyede turizm endüstrisi %50 nin üzerinde daraldı.

 

2--16 milyon turist kapasitesinin 1.5 milyona düşebileceği belirtilmekte.

 

3--Turizmde 600-700 bin olan istihdamın 300 binin sorunlu olduğu düşünülmekte.

 

4--Turizmde havayolu taşımacılığı desteklerinin THY dışındaki şirketlere verilmesi.

 

4.1--Bu anlamda kısa çalışma ödeneği ile mevcut kaliteli istihdamın korunması önemli.

 

5—Yeni dönemde Türkiye ciddi anlamda korona kurallarını uygulayarak Turizm sektöründeki daralmayı aşabilir.

 

5.1--Bu anlamda ilk öncelik olarak iç turizm ile turizm tesislerinin çalıştırılması ardından yurt dışı yeni ve mevcut destinasyonlara yönelik kampanyalar.

 

6--Turizm tesislerinde korona için düzenli kontrol ve takip(filyasyon)-

 

6.1--turizm yörelerinde özellikle Antalya-pamukkale yöresinde tedavide özellikle plazma tedavisi uygulayan hastanelerin olması

 

6.2--tesislerde tek kullanımlık bardak vs kullanımı-masa düzenlerinde-plajlarda vs sosyal mesafenin uygulanması.

 

6.3—Eğlence(masa düzeninde müzik konseri vs) vs sosyal mesafe kuralları uygulanarak vardiya düzeninde uygulanabilir mi

 

 

6—Sağlık Sektörü:

 

1--Sağlık turizmi daraldı.

 

2—Sağlık Bakanlığı:

 

2.1—Koronavirüs bilim kurulu oluşturuldu.

 

2.2—Süreçte bilgiler şeffaf biçimde gün sonunda basın ve yayın organlarına aktarıldı.

 

2.3—Bilim kurulu üyelerinden bazıları yayın organlarında bilgi verdi.

 

2.4—Kamu kurumları ve özel sektör dezenfektan-kolonya-maske üretimine-teşhis kiti-solunum cihazı üretimine başladı.

 

2.5—Çinden tedavi için ilaç getirildi-plazma tedavi vs yeni yöntemler tedavide denenmeye başlandı.

 

2.6--Bazı hastaneler pandemi hasatnesine çevrildi.

 

2.7--Kamu hastenelerinde sağlık çalışanlarına fiziki malzeme ve ücret-maddi ve manevi olarak destek verildi.

 

2.8—Pandeminin yoğun olduğu ülkelere malzeme ve maske vs desteği yapıldı(önemli).

 

3--Maske ve dezenfektan üretimi ciddi anlamda arttı.Kolonya için alkol üretimi ciddi anlamda arttı.

 

4--Online doktor(psikiyatri-psikolog vs) randevu ve görüşmeleri dönemi başladı.

 

5—**Türkiyede ilgili kurumların bütün vatandaşların filyasyon(temas noktası) takip belgelerini(filyasyon için hastaya temas eden kişilerin tlf-adres-hastanın evinin bulunduğu apartmanda nerede oturduğu bilgiler) sağlık bakanlığına bildirilmesi zorunlu olabilir mi.

 

6—OSB-Organize Sanayi Bölgelerinde korona testi ve filyasyon tablosu oluşturulması önemli.

 

 

7—Sanayi Sektörü:

 

1—Antalyada korona ile sanayi ihracatı %14 düştü.Ülke genelinde Tekstil sektörü %40 ın üzerinde düştü.Dezenfektan ve temizlik ürünleri üretimi ciddi anlamda arttı.

 

2—Otomotiv Sektörü:

 

1--Otomotivde yeni dönemde elektrikli araçların ön plana çıkacağı düşünülebilir.

 

2--Bu anlamda satışlarda online dönemede girilebilir.

 

3--Türkiyenin kendi yerli elektrikli otosunu orta gelirli ailelerinde alabileceği gibi makul fiyatlarla hızla piyasaya sokması düşünülebilir.

 

4--Ülke olarak elektrikli yenilenebilir enerjili araç(otomobil-kamyon-iş makinası-tren-gemi-tekne vs) üretimi için ciddi destekler verilebilir.

 

4.1--Elektrikli araçlarda kullanılan Pil için kamu-özel ortaklı fabrika kurulabilir.

 

 

8—Bilişim Sektörü:

 

1--Koronavirüs sürecinde ciddi anlamda önemi artan Bilişim Endüstrisinde kamu-özel ortaklı çip fabrikası kurulması

 

2--yazılımcı programı yetiştirme programları oldukça önemli.

 

3--Öte yandan internette ulusal sosyal medya kurumlarının oluşturulması

 

4--**ulusal veri tabanın ülke içinde depolanması

 

5--**ulusal yazılım firmalarına ihracat için ciddi destek verilmesi

 

5--**start uplar için bir fon oluşturulması oldukça önemli.

 

6--**İhracat amaçlı Alibaba vs gibi ulusal e ticaret siteleri kurulabilir.Yada yurtdışı firmalara ülkemize getirilebilir.

 

7--**İleri yıllarda internetin günlük hayatta daha fazla kullanılması nedeniyle Türkiyenin hızla fiberoptik kablo alt yapı kapasitesini artırması-internet hızlarının Avrupa ortalamalarına yakınlaştırılması oldukça önemli.

 

9—Gıda ürünü işleme endüstrisi:Bu süreçten karlı çıkan bu endüstri için teknik ve mali teşvikler verilebilir mi.

 

10—Makine imalat sanayi-tıbbi alet sanayi için arge odaklı-tübitak onaylı-ihracat onaylı ciddi destekler verilebilir.

 

 

11—Tarım Sektörü:

 

1—Korona sonrası Türkiyeden özellikle yakın coğrafyadan ve avrupadan  ciddi anlamda tarım ürünleri talebi gelebilir.Bu anlamda

 

1—Tarımda verimliği ve üretimi arıracak uygulamalar oldukça önemli.Bunlar

 

1.1—modern sulama sistemleri-damlama sulama için teknik ve mali teşvikler

 

1.2—Tarım ürünlerinde hem borsa hem fiyat istikraraı için depolama ve soğuk depo imkanaları için teknik mali teşvikler

 

1.3—Yağlık tohumlarda-buğday vs ürünlerde batılı ülklerein süresi kadar depolama yapmak

 

1.4—Yağlık tohum konusunda bir strateji geliştirilmesi

 

1.5—Tohumda yerlileştirme oranlarının artırılması

 

1.6—Bölgeye göre ürün desnei seçimi ve destekleri

 

1.7—Orman köylüsüne ormanı koruması karşlığında ormandan yararlanacağı teşvikler verilmesi.

 

1.7.1—Ormanlarda arıcılık yapılması vs için destekler verilmesi.

 

1.7.2—Endüstri ormanları kurulması teşvikleri.

 

1.8—Bitki korumada kimyasal koruma yerine doğal koruma yöntemleri için ciddi destek verilmesi

 

1.9—Seraların daha teknik-ekonomik bir duruma getirilmesi-daha üretim için ucuz kredi sağlanması-sera ihracatı için sınır kapılarının açılması için görüşmeler yapılması.

 

1.10—Yenilenebilir enerjiye geçiş yapmak-güneş enerjisyle sulama sistemi-güneşte kurutma sistemleri-pelet ile ısıtma sistemleri-biyogaz üretimi için ucuz kredi ve teknik destek sağlanması.

 

1.11—Yerel tarım ürünlerine coğrafi işaretlerin alınmasının sağlanması ve destek verilmesi.Yerel ürünlerin yetiştirilmesi(konyada susuzluğa dayanıklı buğday-kastamonuda siyez buğdayı-aydın inciri-bursa şeftalisi-Bitlis cevizi için) destek teşvikleri.

 

1.12—Hayvancılıkta en büyük gider olan yem için ulusal strateji oluşturulması.

 

1.13—Tarımda çalışan işçilere maske-eldiven dağıtılması-sosyal mesafe kurallarına uyulması.

 

 

12--Özel Güvenlik:

 

1--210.000 kişilik özel güvenlik görevlisinin %35 i-75.000 kişi işsiz kaldı.Bu insanlar için kısa çalışma imkanı sağlanırken-işkurun mesleki eğitiminden yaralanarak işyerleri için hem güvenlik görevlisi hemde ihtiyaç hissedilen alanlar için eğitin verilip yeniden istihdam edilebilir mi.

 

 

13—Eğitim Sektörü:

 

1—Bakanlık ilk öğretimde EBA üzerinden internet üzerinden eğitime başladı.

 

2—İnternet üzerinden eğitim bir fırsatta oluşturmuş olabilir.Yeni eğitim düzeninde:

 

2.1—Ana okulu ve ilk okullarda mecburi derslerin okulda haftanın 3 günü içinde verilmesi bunun dışındak dersler-oyun düzeninde ebeveyn ile birlikte internetten verilebilir mi.

 

2.2—Ortaokul ve liselerde Türkçe-Matematik-Fen gibi temel derler dışındaki dersler internet üzerinden online olarak canlı ilgili hocanın kendi sınıfına vermesi ile haftanın 3 günü verilebilir mi.

 

2.2.1--Okulda verilen dersler sosyal mesafe kurallarına uygun olarak maskeli düzende 3 vardiya olarak verilebilir mi.Bu şekilde okulların öğrenci kapasiteleri artırılabilir.Okullarda yemekhanelerdeki yemek düzeninde sosyal mesafenin uygulanması-tek kullanımlık yemek kabı-bardak vs kullanılması.

 

2.4—Yüksek öğretimde her üniversitenin fakülteleri bölümlerinde

1—Bazı bölümler için çevirimiçi eğitimle-açık öğretim bölümlerini kurması

 

2—Bazı bölümlerde okula haftanın 2 günü gelip-diğer dersler çevrimiçi olarak canlı online verilebilir.Okula gelinen günlerde okul 3 vardiya halinde dersleri verebilir.Bu ise öğrenci kapasitesini artırabilir.Sınıflarda oturma düzeni sosyal mesafe kurallarına uygun maske vs kullanılarak sağlanabilir mi.

 

2.1—Üniversitelerde yemekhanelerde yemek düzeni sosyal mesafe kurallarına uygun-hazır paket-tek kullanımlık bardak vs kullanımın sağlanması.

 

 

14—Adalet Sistemi:

 

1—Koronavirüs süresince adli suçlarda azalma olurken-aile içi şiddette artış oldu.Adalet saraylarına giriş ciddi anlamda azaldı.

 

2—Aile içi şiddet konusunda aile doktorlarının yönlendirmesi ile online psikoterapi eğitimi alınabilir mi.

 

 

14--Genel Ekonomi:

 

1—Ödemeler Dengesi:

 

1—2020 de 105.6 milyarı kısa vadel-172 milyar dolarlık ödeme yapılması gerekli.Bu süreçte kötümser tahminlere göre 40 milyar dolar açık çıkıyor. Kötümser çevirme tahminlerine göre 17 milyar dolara cari açık sözkonusu.

 

2--Dolarda Yükseliş:

 

1—Rahip krizi sonrası gibi piyasada %50 ye yakın TL emisyonu artarken-Yabancılar DİBS ten çekilirken dolar talebine bağlı dolar artmaya başladı.

 

2—Korona krizi sonrası dolardaki artış muhtemelen yerine dolarda geri çekilmeye bırakabilir tıpkı rahip krizi gibi.

 

2.1—Türkiye bu dönemde singapurun uyguladığı kurallar gibi kuralları getirerek ihtiyacı olan dövizi ve ihracatı daha fazla sağlayabilir.

 

2.2—Hükümet aynı zamanda dijital ekonomiyi daha fazla teşvik ederek online olarak daha fazla tekstil ürünü-gayrimenkul-çelik-tarım ürünü satabilmelidir.

 

2.3--Hızlı bir şekilde kamunun öncülüğünde-teşvik ve desteği ile ekonomide dijitalleşme oranı hızla artırılmalıdır

 

 

3—Petrol Endüstrisi:Petrolün düşmesi.

 

2.1—Petrolde Amerikan petrolünün 10-20 dolar aralığında seyredeceği öngörülmekte.

 

2.1.1—ABD kayagazı 32 doların üstünde rekabetçi oluyor.

 

2.1.2—Suudilerin varil üretim fiyatı 3.2 dolar olup bütçe açığını kapamaları için gerekli fiyat 84 dolar.

 

2.1.3—Rusyanın başa baş noktası 25 dolar.Rusyanın 42 dolarlık varil fiyatı Rusyaya 500 milyar dolar döviz rezervi oluşturmasını sağlayabiliyor.

 

2.1.4—Petrolde günlük üretim 100 milyon varil.Salgın en az 20 milyon varil kıstı.Buna karşın 3(ABD-Rusya-S.Arabistan) ülke anlaştı ve kazançlı çıktı.

 

2.2—Petrolün düşmesinde depolama imkanlarının bulunmaması ve koronavirüs salgını gibi nedenler sözkonusu. Bu durumda Petrol tüketimindeki düşmeye bağlı fosil yakıt kullanımında %30 oranında düşme oluştu.Bu ise hava kirliliği-deniz-su kirliliğide %30 oranında düşmeye neden olabilir.

 

2.2.1—Korona sonrası Yenilenebilir enerjilerde yoğunlaşma oluşabilir.Bu ise sonuçta Türkiyede daha fazla yenilenebilir enerji yatırımına yol açabilir.

 

2.2.2—Fosil yakıt kullanımının daha az kullanımına bağlı ve aynı zamanda küresel soğuma(iddaları doğru ise )gezegende küresel ortalama sıcaklık düşmüş olabilir.

 

2.2.2.1--Bu ise Tarımsal üretimin artmasına neden olabilir.Bu anlamda Türkiyede  hükümet doğru teşvik uygulamaları ile koronavirüs sonrası tarımsal üretimi artırmak suretiyle ihracatını artırabilir.

 

2.3—Petrolün varil fiyatının düşmesi sonuçta cari açığı aşağı çekerken-temel ihraç kaynağı petrol olan Rusya vs gibi ülkelere giren dövizin azalmasına ve buna bağlı Rusyadan ülkemize gelen turist sayısının azalmasına neden olabilir.

 

4—Ekonomiye Üst Bakış Getiren Kurum Olması:

 

1—DPT nin eski misyonunu bir anlamda yerine getirecek Cumhurbaşkanlığı Planlama Kurulunun oluşturulması-Ekonomide üst düzey çalışan yazar-MB çalışanı-DPT eski çalışanlarından oluşan bir ekonomi bilim kurumu oluşturulması ve ekonomi bakanına özerk ve Cumhurbaşkanlığı ekonomi ofisine doğrudan bağlanması.Kurulun Korona sonrası için çalışma yaptırması.

 

Kaynak:Dünya Gazetesi