Alüminyum Esaslı Yatakların Mekanik Özellikleri:
1--Alüminyum alaşımları yüksek yük ve hız uygulamaları için kaymalı yatak malzemesi olarak önem teşkil eder. Bronz malzemelerden daha iyi performans gösterir.
2--Yüksek mekanik özellikler, yapışmama özelliği ve iyi aşınma direncinden dolayı özellikle otomobil yatak uygulamalarında kullanılmaktadır.
3--Al esaslı alaşımlardan Cu ve Mg içeren ve Mg, Si, Sn içerenleri kaymalı yatak malzemesi olarak kullanılmaktadır.
4-- Al alaşımlarının aşınma oranı hava ortamında yüksek olup, vakum ortamında ise düşüktür Al alaşımları korozyon ortamlarında kullanılır ve Si içerenlerinin aşınma direnci diğerlerinden fazladır.
5--Al-Si alaşımları iyi dökülebilirlik, iyi kaynak kabiliyeti, iyi termal iletkenlik, yüksek mukavemet ve mükemmel korozyon direncine sahiptir.Bu özelliklerinden dolayı piston ve yataklarda kullanılır.
6--Si partikülleri ince ve üniform olarak yapıya dağılır ve sertliği arttırır.AlMgSi alaşımları ise otomotiv endüstrisinde mükemmel özelliklerinden dolayı triboloji uygulamalarında kullanılır. Bu özellikler; yüksek mukavemet, yüksek şekil verilebilirlik ve iyi aşınma direncidir.
7--Günümüzde iyi ısıl kararlılık, iyi tribolojik ve mekanik özelliklere sahip bu kompozitler aşınma direncini iyileştirmek için motor bloklarında, krank mili ve diğer yataklarda kullanılmaktadır.
8—Kaynakça tarafından yapılan bilimsel-deneysel çalışmaya göre :
8.1-- Al alaşımlarından üretilen yatakların mekanik özellikleri saf Al’a göre daha yüksek elde edilmiştir. Fakat içerisine yüzde 3 oranlarında Mg ve Si konulduğunda AlMgSi alaşımının mekanik özellikleri azalmaktadır.
8.2--Sürtünme katsayısı değerleri incelendiğinde, deney süresi sonunda saf Al yatağın daha yüksek değerlerde olduğu görülmüştür. Deney süresi sonunda sürtünme katsayısı en düşük AlCuMg2 yatakta elde edilmiştir.
8.3--Deney süresi sonunda oluşan yatak ve milde oluşan ağırlık kayıpları hassas terazi ile ölçülerek belirlenmiş olup, Saf Al yatak en yüksek aşınmakla birlikte, AlMgSi malzemeden üretilen yatakta 5 kat daha az ve diğer alaşımlı yataklarda ise yaklaşık 2-3 kat daha az ağırlık kaybı gözlenmiştir.
8.3.1--Mili ise en fazla saf Al ve AlMgSi1Mn yatak, en düşük ise alaşımlı AlMgSi yatak aşındırmıştır. Genel olarak deney sonunda yüzey pürüzlülük değerleri artmıştır.
8.4--Al yatakların tribolojik özellikleri, saf Al yataklara göre daha iyi elde edilmiştir. Ayrıca; kayma özelliği iyi olan Mg ve Si gibi alaşım elementleri katılarak daha iyi tribolojik özellikler elde edilmiştir.
8.5--Optik mikroyapı görüntüleri incelendiğinde; saf alüminyum yatakta ise; mikro çatlaklar oluşmuş ve buna malzemenin yüzey basınç değerinin düşük olması etkili olmuştur.
8.5.1--AlCuMg2 yatakta farklı oluşan fazların yapısı bile aşınmada belirgin hale gelmiştir. Fazın cinsine bağlı olarak aşınma yüzeyi farklı olmuştur.
8.6--AlMgSi1Mn yatakta ise, aşınma homojen olmuştur. Malzemenin mekanik özelliklerinin yüksek olması yüzeyden partikül şeklinde kayıpların olmadığını gösterir.
8.7--AlMgSi yatakta bant şeklinde homojen aşınma olduğu gözlenmektedir. Bu da yatak ömrünün uzaması demektir. Yapılardaki Mg ve Si dağılımı düzgündür.
Kaynakç:Al Esaslı Yatakların Aşınma ve Mekanik Özelliklerinin Karşılaştırılması--Bekir Sadık ÜNLÜ, N. Sinan KÖKSAL--Celal Bayar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Makina Bölümü, Muradiye-MANİSA